FONTI
mercoledì 16 dicembre 2020
lunedì 14 dicembre 2020
«Suo» e «proprio» (Treccani)
La scelta tra le due forme è condizionata dal contesto.
Quando il possessore è il SOGGETTO GRAMMATICALE della frase, l’aggettivo ➔possessivo proprio (anche al femminile e al plurale) si può usare al posto degli aggettivi di 3a persona singolare suo e 3a persona plurale loro.
→ Mario ci ha inviati a casa sua propria.
→ Ognuno pensa al suo proprio tornaconto.
Risulta particolarmente utile sostituire suo con proprio quando è necessario evitare ambiguità.
→ Gianni ha parlato con Marina delle proprie intenzioni (le intenzioni sono di Gianni, non di Marina).
→ Marco era con Giulio quando ha telefonato ai propri genitori (i genitori sono di Marco, non di Giulio).
Quando il possessore NON è il soggetto grammaticale della frase, si possono usare soltanto gli aggettivi suo e loro.
→ Ho parlato con Marco e con i suoi genitori.
→ Questo è un loro problema.
La grammatica italiana TRECCANI (2012)
Da leggere anche: «Fausto Raso» / videolezioni.
lunedì 30 marzo 2020
Distanza/Απόσταση
Οι λέξεις των ημερών μας
– Τζουζέππε Πατότα
Studenti e professori fanno lezioni, interrogazioni e perfino esami a distanza, si lavora e si comunica a distanza; in fila alle poste, in farmacia o nel supermercato dobbiamo mantenere una distanza di sicurezza. Che cos’è la distanza? In geometria, la distanza è la lunghezza del tratto di linea retta che congiunge due punti; nella vita di tutti i giorni, la distanza è la lunghezza del percorso fra due luoghi, due oggetti, due persone.
Οι σπουδαστές και οι καθηγητές κάνουν μαθήματα, διαγωνίσματα,
ακόμη και εξετάσεις εξ αποστάσεως,
δουλεύουμε και επικοινωνούμε εξ
αποστάσεως. Στην ουρά στο ταχυδρομείο, στο φαρμακείο ή στο σούπερ μάρκετ
πρέπει να διατηρούμε μια ασφαλή απόσταση.
Τι είναι η απόσταση; Στη γεωμετρία, η
απόσταση είναι το μήκος του τμήματος της ευθείας γραμμής που συνδέει δύο σημεία. Στην καθημερινή ζωή, η απόσταση είναι το μήκος της διαδρομής
μεταξύ δύο τόπων, δύο αντικειμένων, δύο ανθρώπων.
Η απόσταση, όμως,
μπορεί να αφορά όχι μόνο τον χώρο, αλλά και τον χρόνο: μπορώ να πω, για
παράδειγμα, ότι μεταξύ του Πετράρχη [Francesco Petrarca] και του Λεοπάρντι
[Giacomo Leopardi] υπάρχει μια απόσταση πέντε αιώνων. Με μεταφορική έννοια, η
απόσταση μπορεί να αφορά την αξία: μιας
και ανέφερα τον Πετράρχη, συνεχίζω μαζί του και λέω ότι ανάμεσα στον Πετράρχη και
τους πετραρχιστές (δηλαδή τους ποιητές
που από τον 15ο αιώνα και μετά προσπάθησαν να τον μιμηθούν) υπάρχει μια
τεράστια απόσταση.
Η απόσταση, έπειτα,
μπορεί να αφορά κοινωνικές συνθήκες, και στην περίπτωση αυτή σημαίνει διαφορά. Αυτή, ομολογώ, είναι μια απόσταση που δεν μου αρέσει πολύ. Και
δεν είμαι ο μόνος στον οποίο δεν αρέσει. Το άρθρο 3 του Συντάγματός μας ακυρώνει, όσον αφορά
δικαιώματα και υποχρεώσεις, αυτό το είδος απόστασης
και ορίζει, τουτέστιν λέει: «Όλοι οι
πολίτες έχουν ίση κοινωνική αξιοπρέπεια και είναι ίσοι ενώπιον του νόμου, χωρίς διάκριση φύλου, φυλής, γλώσσας, θρησκείας, πολιτικών απόψεων, προσωπικών και κοινωνικών συνθηκών».
Ο Τζουζέππε Πατότα, καθηγητής ιταλικής γλωσσολογίας στο
Πανεπιστήμιο της Σιένας, είναι μέλος της ιταλικής Ακαδημίας και της Ακαδημίας της
Αρκαδίας.
Studenti e professori fanno lezioni, interrogazioni e perfino esami a distanza, si lavora e si comunica a distanza; in fila alle poste, in farmacia o nel supermercato dobbiamo mantenere una distanza di sicurezza. Che cos’è la distanza? In geometria, la distanza è la lunghezza del tratto di linea retta che congiunge due punti; nella vita di tutti i giorni, la distanza è la lunghezza del percorso fra due luoghi, due oggetti, due persone.
La distanza, però, può
riguardare non soltanto lo spazio, ma anche il tempo: posso dire, per esempio,
che tra Francesco Petrarca e Giacomo Leopardi c’è una
distanza di cinque secoli. In senso figurato, la distanza può riguardare il
valore: visto che ho nominato Petrarca, continuo con lui e dico che fra
Petrarca e i petrarchisti (cioè i
poeti che, dal Quattrocento in poi, cercarono di imitarlo) c’è una distanza
enorme.
La distanza, poi, può riguardare
le condizioni sociali, e in questo caso significa differenza. Questa, ve lo
confesso, è una distanza che non mi piace molto. Sono in buona compagnia. L’articolo 3 della nostra Costituzione annulla, in termini di
diritti e di doveri, questo tipo di distanza e recita, cioè dice: «Tutti i cittadini hanno pari dignità sociale e sono
eguali davanti alla legge, senza distinzione di sesso, di razza, di lingua, di religione, di opinioni politiche, di condizioni personali e sociali».
Giuseppe Patota, professore
ordinario di Linguistica italiana presso l’Università di Siena, è Accademico
della Crusca e socio nazionale dell’Accademia dell'Arcadia.
mercoledì 26 febbraio 2020
sabato 15 febbraio 2020
A mia figlia / Στην κόρη μου
ll tempo se ne va (1980)
Quel vestito da dove è sbucato?
Che impressione vederlo indossato
Se ti vede tua madre, lo sai,
Questa sera finiamo nei guai
È strano, ma sei proprio tu
Quattordici anni o un po’ di più
La tua Barbie è da un po' che non l’hai
E il tuo passo è da donna oramai
Al telefono è sempre un segreto
Quante cose in un filo di fiato
E vorrei domandarti chi è
Ma lo so che hai vergogna di me
La porta chiusa male e tu
Lo specchio il trucco e il seno in su
E tra poco la sera uscirai
Quelle sere non dormirò mai
E intanto il tempo se ne va
E non ti senti più bambina
Si cresce in fretta alla tua età
Non me ne sono accorto prima
E intanto il tempo se ne va
Tra i sogni e le preoccupazioni
Le calze a rete han preso già
Il posto dei calzettoni
Farsi donna è più che normale
Ma una figlia è una cosa speciale
Il ragazzo magari ce l’hai
Qualche volta hai già pianto per lui
La gonna un po' più corta e poi
Malizia in certi gesti tuoi
E tra poco la sera uscirai
Quelle sere non dormirò mai
* * *
Ο καιρός περνάει
Αυτό το φόρεμα από πού ξετρύπωσε;
Τι περίεργο να το βλέπω να το φοράς
Αν σε δει η μάνα σου, το ξέρεις,
Απόψε θα έχουμε φασαρίες
Είναι
περίεργο, αλλά είσαι εσύ,
Δεκατεσσάρων
χρονών, ή κάτι παραπάνω,
Την Μπάρμπι σου εδώ είναι λίγο καιρό που δεν
την έχεις
Και το βάδισμά σου είναι γυναίκας πλέον
Στο τηλέφωνο πάντα μυστικά
Πόσα πράγματα με μιαν ανάσα
Και θα ήθελα να σε ρωτήσω ποιος είναι
Αλλά το ξέρω ότι με ντρέπεσαι
Η πόρτα πρόχειρα
κλεισμένη κι εσύ
Καθρέφτης,
μακιγιάζ και στήθος σηκωμένο
Και σε λίγο τα βράδια θα βγαίνεις
Βράδια που δεν θα κοιμηθώ καθόλου
Και ο καιρός ωστόσο περνάει
Και δεν αισθάνεσαι πλέον μωρό
Μεγαλώνουν γρήγορα στην ηλικία σου
Δεν το είχα πάρει είδηση νωρίτερα
Και ο καιρός ωστόσο περνάει
Με τα όνειρά και τις ανησυχίες
Τα διχτυωτά καλσόν έχουν πάρει ήδη
Την θέση των παιδικών καλτσών
Το να γίνεσαι γυναίκα είναι περισσότερο κι
από φυσιολογικό
Αλλά μια κόρη είναι ένα πράγμα ιδιαίτερο
Ίσως και να έχεις αγόρι
Καμια φορά θα έχεις ήδη κλάψει γι’ αυτόν
Η φούστα
λίγο κοντή κι έπειτα
Πονηράδα
σε κάποιες κινήσεις σου
Και σε λίγο τα βράδια θα βγαίνεις
Βράδια που δεν θα κοιμηθώ καθόλου
Grazie a Byron Kaberos per l'aiuto nella traduzione
lunedì 20 gennaio 2020
il lessico felliniano
ΟΙ ΝΕΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΠΟΥ ΚΑΘΙΕΡΩΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΧΑΡΗ
ΣΤΟΝ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ ΦΕΝΤΕΡΙΚΟ ΦΕΛΛΙΝΙ
Η σημασία του Ιταλού σκηνοθέτη Φεντερίκο Φελλίνι, που
γεννήθηκε σαν σήμερα το 1920, προκύπτει και από τα ίχνη που το έργο του
άφησε στην ιταλική γλώσσα. Στα σύγχρονα ιταλικά λεξικά υπάρχουν τουλάχιστον 5
λέξεις των οποίων είτε η ετυμολογία είτε η χρήση οφείλονται στο κινηματογραφικό του έργο.
* * *
felliniano: un’atmosfera
felliniana, dei personaggi felliniani. φελλινιανός (σχετικός
με το χαρακτηριστικό κλίμα, τους ιδιαίτερους χαρακτήρες των ταινιών του): φελλινιανή ατμόσφαιρα, φελλινιανοί χαρακτήρες.
paparazzo: fotoreporter,
fotocronista di celebrità. παπαράτσι:
από το επώνυμο ενός εκ των χαρακτήρων της ταινίας «La dolce vita» τού 1960 – η πιο διάσημη διεθνώς λέξη· στην ιταλική έχει επίσης δώσει το
ρηματικό επίθετο: paparazzato.
il dolcevita: il caratteristico
maglione a collo alto e aderente che porta Marcello Mastroianni, il protagonista
dell’omonimo film. το ζιβάγκο: η χαρακτηριστική μπλούζα που φοράει ο Μαρτσέλλο Μαστρογιάννι, πρωταγωνιστής της ομώνυμης ταινίας –
ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η αντίστοιχη λέξη της ελληνικής γλώσσας
προέρχεται από μια άλλη ταινία (το «Δόκτωρ
Ζιβάγκο» του 1965, σε σκηνοθεσία του Ντέιβιντ
Λην, βασισμένη στο ομώνυμο
μυθιστόρημα του Μπορίς Παστερνάκ).
amarcord: ricordo, rievocazione nostalgica del passato. νοσταλγική ανάμνηση (του παρελθόντος): από την ομώνυμη
ταινία τού 1973, «Amarcord»,
λέξη που προέρχεται από την διάλεκτο της Εμίλια-Ρομάνια, γενέθλιας
γης του σκηνοθέτη, και σημαίνει «εγώ
θυμάμαι».
vitellone: fannullone, nullafacente, ozioso,
perditempo, perdigiorno. μοσχάρι: στη μεταφορική σημασία του τεμπελχανά, του χασομέρη (λέξη που έγινε ευρύτερα γνωστή χάρη στην ομώνυμη ταινία,
«I
vitelloni», του 1959).
martedì 7 gennaio 2020
Video di vita italiana
Come vivono gli italiani? Ecco alcuni video, semplici ma veri, con la scheda di comprensione e la trascrizione del testo, dal portale che contiene le risorse dedicate ai titoli di Bonacci editore.
Eataly - Livello A1
Pizzerie - Livello A1
Sicilia - Livello A1
Torino - Livello A1
Muoversi in Italia - Livello A2
La Venezia che i turisti non conoscono - Livello A2
Milano e la Lombardia - Livello A2
Vita di un italiano di 20 anni - Livello A2
Come guidano gli italiani - Livello B1/B2
Cercare il lavoro - Livello B1/B2
Il mondo degli affetti - Livello B1/B2
Usa e getta? No, pensa all'ambiente - Livello B1/B2
I siti Unesco in Italia - Livello B1/B2
domenica 5 gennaio 2020
Iscriviti a:
Post (Atom)